*OSMANLIDA EĞİTİM VE OĞRETİM*

*EĞİTİM ANLAYIŞI;

-Osmanlı eğitim sisteminin temeli,eğitim-oğretim kurumlarıyla ile devlete bağlı insan yetiştirmekti.

-İnsan ,bulunduğu mekanda yaşamaya yonlendirilmiştir.

-Okuma yazma halkta zorunlu bir ihtiyaç değildi.

-İnsan bulunduğu mekanda yaşayarak oğrenmek zorundaydı.Çünkü ulaşım ve haberleşme alanında teknoloji yok denecek kadar sınırlıydı.

-Askeri sınıfın büyük bir çoğunluğu okuma yazma bilirdi.

-Ulama sınıfı ilimle uğraştığından okuma-yazma,bilgiyi sürekli ve düzenli olarak kullanma ozelliğine sahipti.

-Devlet iyi insan,iyi meslek sahibi,mesleğini iyi yapan,geleneğe bağlı ve itaatkar elliklere sahip insan tipini hedeflemiştir.18.y.yıldan itibaren çağdaş,idealist insan tipi olarak değişime uğramıştır.

--Avrupadaki teknolojik gelişmeler Osmanlıya yansıyınca Avrupada eğitim gorenler devletin 19. Ve 20. Y.yıllarında eğitim,ilim,kültür ve sanat alanlarında kalkınmasında ncülük ettiler.Boylece toplumun sorunlarına duyarlı bir insan tipi oluştu.Bunda zellikle matbaa ile birlikte okuma yazmanın yaygınlaşması da etkili oldu.Okuma yazma askeri sınıfla sınırlamsı kalktı.Sivil eğitim oğretim kurumlarıyla batı tarzı okulların açılmasıyla yaygınlaşmış oldu.

*Osmanlı Eğitim Sistemi:

-İkiye ayrılır.

a)Halk Eğitimi:

b)Orgün Eğitim:

-Bütün eğitim kurumları şeyhülislama bağlıydı.Tanzimattan sonra bağlılık sona erdi.

*a)HALK EĞİTİMİ:

-Orgün eğitim dışında kalan eğitime denişr.

-Esnaf,ky ve mahalle halkının eğitildiği kurumlardır.

-Kurumlar;Cami,mescit,darü'l mesnevi,tekke ve zaviyeler,ulema evleri,kahvehaneler, ve Türk ocaklarıdır.

*Camiler:

-Vakıf kuruluşlarıdır.

-Hem ibadet hem de okul olarak kullanılırdı.

-Kı ,erkek çocukları burada okuma -yazma,dort işlem oğretilirdi.

-Camiler halka ulaşma yerleriydi

-Cami cemaatine tefsir,hadis,fıkıh,ses,hat, ve tezhip hakkında eğitim verilirdi.

-Halk her türlü güncel konuları camilerde gorüşür ve tartışırdı.

*Tekke ve Zaviyeler;

-Tarikat kurumlarıdır.

-Tarikat mensuplarının toplandığı yerlerdir.

-Tekkelerde tefsi,hadis,fıkıh,Arapça, ve Farsca ğretilirdi.

-İslami ve ahlaki bilgiler verilirdi.

-Dışarıdan gelenlerin misafir edildikleri yerlerdi.

-Okçuluk,pehlivanlık,eğitimi yanında tasavvuf,edebiyat ve müzik gibi sosyal ve kültürel faaliyetleride yürütürledi.

*Kahvehaneler;

-1555 yılında ilk kahve ist da açılmıştır.

-Birer okul işlevindeydiler.

-İnsanlar arasında bilgi alış verişin yapıldığı yerlerdi.

-Kitapların okunduğu ,kahramanlık destanlarının anlatıldığı yerlerdi.

*ORGÜN EĞİTİM;

-İlk,orta ve yüksek oğretim kurumlarının bulunduğu eğitimdir..

*İlkoğretim;

-Osmanlıda temel eğitim mahalle mekteplerinde verilirdi.

-Fatih doneminde şehirlerde sıbyan denilen mahalle mektepleri açıldı.Bunlar ilkokul niteliğindeydi.

-Dort ve altı yaş grubunda bulunanlar başlardı.Kız ve erkek karışıktı.

-Çocuklar okula amin alayı denilen torenle ile başlardı.

-Hoca denilen erkek oğretmenler ders verirdi.Sağlam karakterli,çocukları seven,şefkatli,merhametli ve sorumluluk taşıyan kişilerdi.

-Hocanın oğrenci üzerinde yetkisi çok büyüktü.

-Hocaların maaşını vakıflar karşılardı.

-Tanzimattan sonra hocalara muallim,bayan oğretmenlere de muallime denmiştir.

-Eğitim karma ve parasızdı.

--Temel dersler:okuma yazma,dini bilgiler,Arapça ve Farsça idi.Musiki ve hat yazma eğitimi de verilirdi

(meşhur bestekarlardan İsmail dede(dede efendi) ile Hacı Arif Bey sıbyan da okurken dikkat çekmişler ve musiki eğitimine tabi tutulmuşlardır)..

-Padişah 2. Mahmut İlkoğretimi mecburu yaptı(yalnız istanbul için).

-1847'de sıbyan Talimnamesi yayınlanarak ilkoğretim 4 yıl oldu.

-Oğencilerin okula devam etmesi mecburiyeti getirildi.

-1869'da Maarif-i Umumiye Niamnamesi ile her koy ve mahallede sıbyan mektebi açılması kararlaştırldı.Boylece ilkoğretim ülkenin dort bir yanına yayıldı.

--Tanzımattan sonra Avrupa orneği yeni ilkoğretim okulları açıldı.

-İptidailer,rüştiyeyeler(ortaokul) açıldı.

*ORTA VE YÜKSEK OĞRETİM

-Kurumlar:Medreselerdir.

-Medreseler müftü,kadı,müderris,doktor,astronom,matematikçi ve din bilginleri başta olmak üzere osmanlı aydınlarını yetiştirirdi.

-Medreselerde okutulan dersler:Kur'an,hadis,fıkıh,kelam(islam felsefesi)tefsir(Kur'anın açıklaması),siyer(Hz Muhammed'in hayatı) ile pozitif bilimler(kimya,matematik,tıp,tarih,,coğrafya,felsefe ve astronomi) dir.

-Müderris:Medreselerde ders veren hocadır.

-Muid:Müderris'in yardımcısına denirdi.

-Medrese oğrencilerine danişmend,softa(suhte) denirdi.

-Medreselerde oğretim parasızdı.Her türlü masrafları vakıflar karşılardı.

-İlk osmanlı medresesi İznikte ,orhan ey zamanında açıldı.

-İlk müderris Davvud-ı Kayseridir.

-Fatih doneminde devrin en mükemmel bilim yuvası olan sahn-seman medresesi açıldı.

Kanuni doneminde Süleymaniye medresesi kuruldu.Boylece zirveye ulaşıldı.

--Osmanlı medreseleri zamanla bozuldular .Bunların nedenleri:

-Pozitif bilimlerden uzaklaşıldı.

-İlmiye mensuplarında hak etmeyenlerin terfi edilmesi

-Rüşvet ve iltimas ile müderris atanması

-Medrese oğrencilerin iş bulamayıp celali isyanlarına katılmaları

-Memuriyet için okunmuş olunması.

*Medreselerdeki bozulmanın onüne geçmek için padişah 3.selim ve devrin bilgini koçi bey tedbirler almışlar fakat onleyememişlerdir.

-Tanzimat doneminde devletin açtığı okullara gayri müslim oğrencilerde alınmıştır.

-1869'da Maarif Umumiye Nizamnamesi ile azınlıklara ozel okul açma hakkı tanınmıştır.Bu durum eğitimde ikilik yaratmıştır.

-2.meşrutiyet doneminde medreselerden pozitif bilimler kaldırılmış,din adamı yetiştiren bir konuma gelmiştir.

-1924 yılında Tevhide-i tedrisat kanunuyla eğitimde ikiliğe son verilmiş çağ dışı kalan medreselere son verilmiştir.