OSMANLILARDA EĞİTİMDE YENİLEŞME

-Eğitimin –öğretimin temel amacı dinidir.

-Eğitim-öğretimde izlenen yöntem;çağın koşullarına göre bir eğitim yöntemidir.Örgün eğitim kurmlarında esas olarak nakilci ve ezbercidir.Halk eğitiminde hem işbaşında eğitim hem de sınıf içi eğitim yöntemini uygulamışlardır.

-Orhan bey zamanında açılan medereseler çok yaygın ve güçlü duruma gelmiş ve toplumu derinden etkilemişlerdir.

-Enderun denilen saray okulunun kurlmasıyla azınlık çocuklarının devlet adamı yetiştirilmesi sağlanmıştır.

-Eğitim-öğretimde yenileşmelere 1773 yılından itibaren başlamıştır.

-Yenileşme önce askeri sonra sivil okulların açılmasıyla başlamıştır.Fakat medreseler işlevlerini sürdürmüşlerdir.

-Klasik dönemde İlkokul üstündeki örgün eğitim kurumlarında kızların okumalarına izin verilmemiştir.

-Halk eğitimi modern dönemde de ,eskisi gibi ,ahlakçı yazarlar,şairler ile camiler,kütüphaneler gibi kurumlar tarafından sürdürülmüştür.

-Osmanlı denilen suni(yapay)bir dil gelişmiş ve aydınlarla halkın dili arasında uçurum derinleşmiştir.Bunun eğitim ve kültür alanında olumsuz etkileri olmuştur.

**OSMANLIDA İLK YENİLEŞME HAREKETLERİ(1773-1839)**

*-1773-Mühendishane-i Bahri-i Hümayun(Deniz subay okulu):Padişah 3. Mustafa tarafından deniz subayı ve mühendisi yetiştirmek amacıyla açılmıştır.Bu okulun adı Cumhuriyet döneminde Deniz Harp Okulu adını almıştır.

*1793- Mühendishane-i Berri-i Hümayun(Kara subay okulu):3. Selim döneminde açılan bu okul kara subayı yetiştirmek amacıyla açılmıştır.1.dünya savaşına kadar devam etmiştir.

*1827-Tıphane-i Amire ve cerrahhane-i Mamure (Tıp askeri okulu):2.Mahmut tarafından ordunun doktor ihtiyacını karşılamak için açılmıştır.

*2.Mahmut-Mekteb-i Fünun-ı Harbiye(1834):

Subay okulu(Harp okulu);2. Mahmut kurduğu Asakir-i Mansure-i Muammediye ordusuna subay yetiştirmek için açıldı.

-1835’de Harp okuluna öğrenci yetiştirmek için askeri liseler açıldı.

-1875-Askeri liselere öğrenci yetiştirmek için askeri ortaokullar açıldı.

*2.Mahmut-İlkoğretim zorunlu yapıldı(1824- 2.mahmut yalnız İstanbul için ilköğretimi zorunlu yaptı.Süresi 4 yıl olarak belirlendi.).Okuma yazmanın yaygınlaştırılmasının

gereği resmen kabul edilmiştir.

*2.Mahmut-Batıya ilk kez öğrenci gönderildi(1830)

**TANZİMAT DÖNEMİ(2839-1876)**

-Çeşit ve sayı olarak pek çok okul açılarak ,örgün eğitim geliştirilme yoluna gidilmiş ve çok geliştirilmiştir.

-Rüştiyeler(sıbyan mektebinin üzerinde)açıldı(1839)

-1839-Lise düzeyinde ,idadiler,sultaniler açıldı.

-1848-Darülmuallimin (Öğretmen okulu):Öğretmenlerin bir meslek okulunda ve bu iş için yetiştirilmesi amacıyla açılmıştır.İstanbul’da açılan bu okulun ilk müdürü Ahmet Cevdet Paşadır.

-Darülmaarif:1849 ‘da Rüştiyelerle Darülfünun arasında ki kademede,bugünkü liselerin dengi sayılabilecek ve aynı zamanda devlet memuru yetiştirmek için açıldı.

-Darulfünun açıldı(1870-üniversite)

-1859’da Mekteb-i Mülkiye(bugünkü Siyasal Bilgiler Fakültesi-Ank.)

-1868-Galatasaray Sultaniyesi(Bugünkü Galatasaray Lisesi)

-1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesiyle sıbyan mektepleri mekteb-i İptidaiye (ilkokul)adını aldı.

-Kızlar ilkokul üzerinde (Rüştüye düzeyinde)öğrenim görmeye başlamışlardır.

-1870’de kız rüştiyelerin açılmasıyla, bayan öğretmen yetiştiren Darülmuallimat okulu açıldı.

-Mesleki ve teknik eğitimin temelleri atılmıştır.

-Programalara pozitif ilimler girmeye başladı.

-Öğretimin yöntemlerinde ,öğretim araç-gereçlerinde yenileşmeler yapılmış ‘’usul’i Cedit hareketi başlatılmıştır(Atatürk’ün ilkokul öğretmeni Şemsi Efendi bu karekterin selanikteki öncülerindendir)..

*Usul’i Cedit Hareketine göre;Okuma öğretiminde heceleme bırakılıp ses yöntemine geçilmiştir.Kara tahta,öğrenci sırası,harita gibi araç gereçler kullanılmaya başlanmıştır.

-Disiplin anlayışına göre dayağın eğitim öğretimde aracı olamaz.Geleneksel falaka kağıt üzerinde olsa da 1847 de kaldırılmıştır.

-EğitimciSelim Sabit Efendi yayınladığı Rehnümayı Muallimin (öğretmenlere rehber) eserinde ceza konusunda öğretmenlerin uyması gerekli gördüğü iki değerli ilkesi şudur;

a)Öğretmen ,cezaya layık gördüğü öğrenciye hemen değil,öfkesi geçince ceza vermelidir.

b)Bir sınıfın tüm öğrencileri ,kimin yaptığı bilinmeyen bir kabahatten dolayı tümüyle cezalandırılamazlar

-Eğitim teşkilatı geliştirilmiş ve 1857 ‘de Maarif Nezareti(Eğitim Bakanlığı )kurulmuştur.

-1869’da da Maarif Umumiye Nizamnamasi adıyla eğitimi düzenleyen çok önemli bir yasal belge yayınlanmıştır.

**MUTLAKİYET DÖNEMİ GELİŞMELERİ(1876-1908)

-1876 da Meşrutiyet ilan edildi.

-2.Abdülhamit Osmanlı Rus savaşını bahane ederek 1878 ‘de meşruti idareye son verdi.Böylece 33 yıl mutlakiyet yönetimine dönüldü.

-Eğitimde nicelik bakımından önemli gelişmeler kaydedilmiş,bir çok meslek ve sanat okulu açılmıştır.Ancak,nicelik yönünden gözlenen başarılar,eğitimin niteliğini yükseltmek gibi bir amaçla beraber yürütülmemiştir.

**MEŞRUTİYET DÖNEMİ(1908-1918)

-Eğitimin Genel Özellikleri:

-Sansür 1908 kaldırılmıştır.

-1912 1913 Balkan savaşları sonucunda toplumda eğitime ilgi artmıştır.Eğitim sorunları öğretmen dergileri ve gazetelerde ilk kez geniş ölçüde tartışılmış ,yeni görüşler ortaya çıkmıştır.

-Maarif Nazırı Emrullah Efendinin Gürüşü:Eğitimde yenileşme ve düzenlemelere aşağıdan(ilköğretimden) değil,yukarıdan(üniversiteden)başlanmalıdır.Cennetteki Tuba ağacının kökleri yukarıda,dalları ve yaprakaları aşağıdadır.Bizim eğitimimiz de tepeden aşağı gelişebilir.Çünkü bizde önce bilimsel zihniyeti kurmak gerekir.Ayrıca ,ilköğretim gibi çok geniş bir alandan başlamak zaman alır vs(Ziya Gökalp de bu görüşü benimsemiştir).

-Eğitimci Satı Bey Tuba Ağacı Nazariyesinin aksi tezini savunmuştur.

-Bir görüşte:Balakan savaşları ve feleketlerinden sonra toplumda,çökmekte olan devleti eğitim ve öğretmenler kurtaracaktır’’şeklindedir.,fakat bu görüş genellikle bir slogandan görünümünden ileri gidememiştir.

-Örgün eğitimde özellikle nicelik bakımından bazı gelişmeler olmuştur.

-Kızlar için ilk kez bir yüksek öğretim kurumu açılmıştır.

-1908 de Öğretmenler ilk kez mesleki cemiyetler kurmuşlardır.

-Öğretmen yetiştirme,özellikle 1909-1912 yılları arasında İstanbulda eğitimci Satı Bey tarafından önemle ele alınmıştır.

-Medreselerin ıslahı için fikirler ve teşebbüsler yaygınlaşmıştır.